Mikroprojekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i z budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu "Tatry" w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020
„Gdzie koła poniosą - śladami transgranicznej kolei”
Od stycznia 2021 r. do grudnia 2021 r. Gmina Czarny Dunajec we współpracy z Miastem Trstena realizowała transgraniczny mikroprojekt indywidualny pt. „Gdzie koła poniosą - śladami transgranicznej kolei” współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu „Tatry” w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020.
Głównym celem projektu była ochrona, upowszechnianie i zrównoważony rozwój dziedzictwa historycznego i kulturowego na Szlaku wokół Tatr w przygranicznych obszarach Gminy Czarny Dunajec i Miasta Trstena.
Cele szczegółowe to:
- Zachowanie, upowszechnianie i promowanie wiedzy na temat dziejów dawnej transgranicznej linii kolejowej łączącej Czarny Dunajec i Trstenę jako wspólnego dziedzictwa historycznego i kulturowego regionów Czarnego Dunajca i Trsteny.
- Rozwój infrastruktury rekreacyjno-edukacyjnej na transgranicznym Szlaku wokół Tatr w Gminie Czarny Dunajec.
Projekt nawiązywał do strategicznego projektu jakim jest „Historyczno-kulturowo-przyrodniczy Szlak wokół Tatr”.W 1904 r. uruchomiona została linia kolejowa na Podhalu i Orawie prowadząca z Nowego Targu przez Czarny Dunajec, Podczerwone, Chochołów, aż do Suchej Hory, która od 1899 r. miała już kolejowe połączenie z Trsteną i dalej aż do Królewian i kolei koszycko-bogumińskiej. Docelowo miała połączyć Tatry ze stolicą ówczesnej monarchii austro-węgierskiej Wiedniem. Na trasie linii powstały stacje kolejowe w Nowym Targu, Czarnym Dunajcu, Podczerwonem, Suchej Horze, Trstenie. W 1988 r. linię zamknięto uznając ją za nierentowną. Po dawnej linii pozostał nasyp, historyczne mosty kolejowe i niszczejące stacje. Kiedy w Euroregionie „Tatry” pojawiła się koncepcja wykorzystania nasypu do zbudowania ścieżki rowerowej, wiadome było że jest też szansa na odzyskanie dawnej świetności przez te niszczejące obiekty. I tak faktycznie się stało. Lokalne samorządy, w tym Gmina Czarny Dunajec jako partner wiodący i Miasto Trstena jako główny partner na Orawie zrealizowały w lata 2014-2015 duży inwestycyjny projekt budowy na nasypie tej dawnej linii kolejowej ścieżki rowerowej Historyczno-kulturowo-przyrodniczego szlaku wokół Tatr. Odnowiono dawne mosty kolejowe, które służą teraz rowerzystom. Powoli zaczęto odrestaurowywać stacje kolejowe i wieże wodne, adaptując je na potrzeby użytkowników Szlaku. W 2019 r. Gmina Czarny Dunajec przystąpiła do renowacji dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem przy Szlaku. Przywrócono jej dawny blask i teraz służyć będzie jako centrum obsługi rowerzystów. Uratowaniu przed zniszczeniem historycznych obiektów muszą towarzyszyć działania zachowujące w pamięci i przypominające dzieje tego budynku oraz linii kolejowej, którą teraz prowadzi rowerowy transgraniczny Szlak wokół Tatr. Jednocześnie należy wzmacniać zrównoważony rozwój produktu turystycznego, jakim stał się Szlak wokół Tatr. Służyły temu działania zaplanowane w ramach mikroprojektu, które pozwoliły po pierwsze na zachowanie i udostępnianie mieszkańcom i turystom materiałów historycznych, fotografii, relacji dotyczącychpowstania i funkcjonowania transgranicznej linii kolejowej łączącej ziemie Polski i Słowacji, które stanowią wspólne dziedzictwo kulturowe i historyczne tego regionu pogranicza polsko-słowackiego, a po drugie na uzupełnienie niezbędnej infrastruktury w pełniącej nowe funkcje obsługi rowerzystów zabytkowej stacji kolejowej w Podczerwonem. To wszystko przyczyniło się do zrównoważonego wykorzystania wspólnego dziedzictwa pogranicza.
|
|
Efekty mikroprojektu adresowane były do mieszkańców i turystów.Użytkownicy Szlaku otrzymali poszerzoną ofertę turystyczną łączącą w sobie poznawanie ciekawych miejsc, historii kolei oraz zachętę do aktywności fizycznej na Szlaku wokół Tatr.
Wartość tego mikroprojektu to 57 133,50 EUR, w tym dofinansowanie z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 wynosiło 48 563,47 EUR, co stanowiło 85% wartości kosztów kwalifikowalnych w mikroprojekcie, a dofinansowanie z budżetu państwa Rzeczpospolitej Polskiej wynosiło 2 856,67 EUR.
ZADANIA GMINY CZARNY DUNAJEC W MIKROPROJEKCIE
- Utworzenie ekspozycji poświęconej historii transgranicznej kolei na pograniczu polsko-słowackim
Termin realizacji zadania: styczeń 2021-wrzesień 2021
W ramach zadania zainstalowano na terenie odnowionej dawnej stacji PKP w Podczerwonem ekspozycję o powstaniu i dziejach transgranicznej kolei na pograniczu polsko-słowackim. Ekspozycja przygotowana została w języku polskim, słowackim i angielskim.
Wystawa ma podwójną formę – pierwszą część ekspozycji stanowi wystawa wewnętrzna, prezentowana w budynku dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem. Składa się ona z 5 tablic oraz 1 wielkoformatowego banneru. Druga część ekspozycji, to zainstalowana przy stacji ekspozycja plenerowa. Składa się ona z 12 tablic dwustronnych.
Dzięki utworzeniu nowej ekspozycji poświęconej dawnej transgranicznej kolei, która została zainstalowana w obiekcie odrestaurowanej zabytkowej stacji kolejowej w Podczerwonem, bezpośrednio przy Szlaku wokół Tatr i publikacji użytkownicy tego Szlaku mogą odkryć i zapoznać się z fascynującymi dziejami powstania, funkcjonowania kolei łączącej Polskę i Słowację, po której nasypie prowadzi teraz transgraniczna ścieżka rowerowa. Zatrzymując się przy odrestaurowanej przez Gminę Czarny Dunajec dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem (położonej zaledwie 4km od granicy polsko-słowackiej) użytkownicy Szlaku wokół Tatr mogą podziwiać zabytki dawnej techniki kolejowej, które teraz zostały zaadaptowane na potrzeby nowych funkcji infrastruktury rowerowej Szlaku wokół Tatr.
- Instalacja obiektów małej architektury przy Szlaku wokół Tatr oraz dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem
Termin realizacji zadania: styczeń 2021-maj 2021
W kwietniu i maju 2021 r. zainstalowano przy dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem elementy rekreacyjne uzupełniające transgraniczny Szlak wokół Tatr.
Pierwszym z nich jest samoobsługowa stacja serwisowa rowerów wraz z modułem do ładowania minimum 3 rowerów elektrycznych i urządzeń mobilnych. Zamontowana stacja wykonana jest z antykradzieżowych materiałów. Zawiera zestaw narzędzi umożliwiających samodzielną naprawę roweru takich jak m.in. ręczna pompka z adapterem na wszystkie zawory rowerowe, zestawy kluczy, wkrętaków, imbusów, szczypce, rowerowy stojak pomocniczy itp. Na stacji umieszczone zostały kody QR z instrukcjami naprawy usterek rowerowych. Stacja wyposażona jest też w moduł zabezpieczony gniazdami (kolor zielony) 250V/16A ładujący rowery elektryczne i urządzenia elektryczne takie jak powerbanki, telefony, tablety z możliwością ładowania do 3 rowerów. Koszt wykonania stacji wyniósł 12.816,60 zł brutto.
Kolejnym z zamontowanych elementów przy dawanej stacji PKP w Podczerwonem jest 10 U-kształtnych stojaków rowerowych personalizowanych dla Szlaku wokół Tatr. Ich koszt to 3.505,50 zł brutto.
Wykonane zostały także i zainstalowane przy ścieżce rowerowej Szlaku wokół Tatr i przed dawną stacją kolejową w miejscowości Podczerwone 2 witacze z logo Szlaku wokół Tatr i herbem gminy Czarny Dunajec, które stanowią dodatkowy element identyfikujący dla rowerzystów. Ich koszt wyniósł 18.376,20zł brutto.
- Publikacja poświęcona historii kolei austro-węgierskiej na polsko-słowackim pograniczu
- Rajd rowerowy śladami dawnej transgranicznej kolei
Termin realizacji zadania: styczeń 2021-grudzień 2021
W grudniu 2021 r. wydany został w polskiej, słowackiej i angielskiej wersji językowej bezpłatny katalog pt. „Gdzie koła poniosą – Galicyjska kolej żelazna”. Publikacja wydana została w pełnym kolorze, na papierze kredowym wilości 3 000 egz. w języku polskim, słowackim i angielskim. Katalog ma format 210x210mm, objętość ok. 60 stron. Podniesie ona świadomość mieszkańców i turystów o wspólnym dziedzictwie historycznym partnerów.
Dodatkowo wykonano reprint 5 szt. historycznych archiwalnych pocztówek prezentujących stację kolejową w Podczerwonem, dawną linię kolejową i jej funkcjonowanie – w nakładzie 3.000 egz. każda wraz z ozdobną okolicznościową kopertą.
Publikacje nie tylko są dostępne dla użytkowników Szlaku w dawnej stacji w Podczerwonem, ale także były i będą one bezpłatnie dystrybuowane przez partnerów projektu, podczas wydarzeń projektowych i innych.
Termin realizacji zadania: styczeń 2021-grudzień 2021
W dniu 28.08.2021 r. zorganizowano wydarzenie pn. Gdzie koła poniosą” – rajd rowerowy oraz piknik rowerowo-kolejowy, inaugurujące nową działalność stacji w Podczerwonem i powstanie ekspozycji o dziejach kolei. Wydarzenie rozpoczęło się o godzinie 10.00na terenie dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem od oficjalnej inauguracji działalności odnowionej stacji kolejowej w Podczerwonem jako centrum obsługi użytkowników Szlaku wokół Tatr. Otwarta została również wystawa poświęcona historii dawnej linii kolejowej łączącej Polskę i Słowację prezentująca materiały archiwalne dotyczące powstania i dziejów dawnej kolei austro-węgierskiej prowadzącej z Nowego Targu przez Czarny Dunajec do Trsteny, a także stacji kolejowej w Podczerwonej. Zaraz potem na trasę wyruszyli uczestnicy rajdu rowerowego śladami dawnej linii kolejowej. Do wyboru mieli 2 różne trasy. Na uczestników czekały pamiątkowe upominki.
Przez cały czas na terenie przy dawnej stacji kolejowej w Podczerwonem trwał piknik rowerowo-kolejowy z licznymi atrakcjami: spotkanie z byłymi kolejarzami,animacje i konkursy dla dzieci, zabawy i atrakcje, grupa cyrkowa Cyrk Anime, dmuchańce, słodki poczęstunek i napoje. W wydarzeniu wzięło udział wiele osób z Polski i Słowacji.
Ponadto Gmina Czarny Dunajec realizowała działania związane z promocją i zarządzaniem projektem.
Zrealizowane w ramach mikroprojektu działania pozwoliły po pierwsze na zachowaniei udostępnianie mieszkańcom i turystom materiałów historycznych, fotografii, relacji dotyczących powstania i funkcjonowania transgranicznej linii kolejowej łączącej ziemie Polski i Słowacji, które stanowią wspólne dziedzictwo kulturowe i historyczne tego regionu polsko-słowackiego pogranicza, a po drugie na uzupełnienie niezbędnej infrastruktury w pełniącej nowe funkcje obsługi rowerzystów zabytkowej stacji kolejowej w Podczerwonem. Tym samym nastąpiła ochrona, upowszechnianie i zrównoważony rozwój dziedzictwa historycznego i kulturowego na Szlaku wokół Tatr w przygranicznych obszarach Gminy Czarny Dunajec i Miasta Trstena. Partnerzy prezentując w ciekawej formie historyczne materiały na temat dawnej linii kolejowej łączącej Polskę i Słowację przyczynili się do upowszechnienia i promocji
wspólnego dziedzictwa oraz poznania unikatowych walorów historycznych i kulturowych obszaru pogranicza polsko-słowackiego. Zachęci to mieszkańców i turystów do poznawania innych obiektów dawnej linii kolejowej np. w Nowym Targu, Suchej Horze, Czarnym Dunajcu. Z kolei poprzez uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej transgranicznego Szlaku wokół Tatr o innowacyjną samoobsługową stację naprawy rowerów z funkcją ładowania rowerów elektrycznych, stojaki rowerowe oraz organizację rajdu partnerzy promowali ekomobilność i aktywne spędzanie wolnego czasu połączone z poznawaniem dziedzictwa kulturowego i historycznego regionu obu partnerów
Kontakt do partnerów projektu:
Gmina Czarny Dunajec (Partner wiodący-Beneficjent)
Ul. Józefa Piłsudskiego 2
34-470 Czarny Dunajec
Osoba do kontaktu:Jacek Piotrowski
Mesto Trstená (Partner projektu)
Bernolákova č. 96/8
028 01 TRSTENÁ
Osoba do kontaktu: Ing. Ivana Gallová